Mãn kinh nữ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Thời kỳ mãn kinh được đánh dấu bằng việc kết thúc chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng do mất chức năng nang buồng trứng. Điều này có nghĩa là buồng trứng ngừng giải phóng trứng để thụ tinh. Độ đều đặn và độ dài của chu kỳ kinh nguyệt khác nhau tùy theo tuổi thọ sinh sản của phụ nữ, nhưng độ tuổi mãn kinh tự nhiên xảy ra thường là từ 45 đến 55 tuổi đối với phụ nữ trên toàn thế giới.

Thời kỳ mãn kinh được đánh dấu bằng việc kết thúc chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng

• Nội tiết tố sinh sản suy giảm tự nhiên: Khi bạn gần 30 tuổi, buồng trứng bắt đầu sản xuất ít estrogen và progesterone hơn - những hormone điều hòa kinh nguyệt - và khả năng sinh sản giảm sút. Ở độ tuổi 40, chu kỳ kinh nguyệt có thể dài hơn hoặc ngắn hơn, nặng hơn hoặc nhẹ hơn và tần suất nhiều hơn hoặc ít hơn, cho đến cuối cùng - trung bình, ở tuổi 51 - buồng trứng ngừng giải phóng trứng và không còn có kinh nữa.

• Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng (oophorectomy): Buồng trứng sản xuất hormone, bao gồm estrogen và progesterone, điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt. Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng gây ra thời kỳ mãn kinh ngay lập tức. Thời kỳ kinh nguyệt dừng lại và có thể bị bốc hỏa và gặp các dấu hiệu và triệu chứng mãn kinh khác.

• Phẫu thuật cắt bỏ tử cung nhưng không cắt bỏ buồng trứng thường không gây mãn kinh ngay lập tức. Mặc dù không còn kinh nguyệt nhưng buồng trứng vẫn giải phóng trứng và sản xuất estrogen và progesterone.

• Hóa trị và xạ trị: Những liệu pháp điều trị ung thư này có thể gây mãn kinh, gây ra các triệu chứng như bốc hỏa trong hoặc ngay sau quá trình điều trị. Xạ trị chỉ ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng nếu bức xạ hướng vào buồng trứng.

• Suy buồng trứng nguyên phát: Khoảng 1% phụ nữ mãn kinh trước 40 tuổi (mãn kinh sớm). Mãn kinh sớm có thể do buồng trứng không sản xuất được lượng hormone sinh sản bình thường (suy buồng trứng nguyên phát), có thể xuất phát từ yếu tố di

3.1. Thay đổi thời kỳ kinh nguyệt

Là những triệu chứng nhận thấy đầu tiên. Kinh nguyệt có thể không còn đều đặn nữa. Chúng có thể ngắn hơn hoặc kéo dài hơn. Có thể bị chảy máu nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường.

3.2. Triệu chứng sức khỏe tâm thần

Các triệu chứng sức khỏe tâm thần phổ biến của thời kỳ mãn kinh và tiền mãn kinh bao gồm thay đổi tâm trạng như tâm trạng thấp thỏm, lo lắng, cảm thấy ủ rũ hơn hoặc cáu kỉnh hơn, trí nhớ kém.

3.3. Triệu chứng thực thể

Các triệu chứng thể chất phổ biến của thời kỳ mãn kinh và tiền mãn kinh bao gồm:

• Bốc hỏa, khi có cảm giác nóng hoặc lạnh đột ngột ở mặt, cổ và ngực có thể khiến chóng mặt

• Khó ngủ, có thể là do đổ mồ hôi ban đêm và cảm thấy mệt mỏi và cáu kỉnh vào ban ngày

Một số biểu hiện ở thời kỳ mãn kinh

• Đánh trống ngực, khi nhịp tim đột nhiên trở nên bất thường

• Đau đầu và đau nửa đầu nặng hơn bình thường

• Đau cơ và đau khớp

• Thay đổi hình dạng cơ thể và tăng cân

• Thay đổi da bao gồm da khô và ngứa

• Giảm ham muốn tình dục khô âm đạo và đau, ngứa hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục

• Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát (UTIs)

Thời kỳ mãn kinh là một quá trình tự nhiên mà cơ thể trải qua. Trong một số trường hợp, có thể không cần điều trị mãn kinh. Có nhiều loại phương pháp điều trị khác nhau cho các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh bao gồm: liệu pháp hormon và phương pháp điều trị không có nội tiết tố.

1. Liệu pháp hormone

Trong thời kỳ mãn kinh, cơ thể trải qua những thay đổi lớn về nội tiết tố - giảm lượng hormone mà cơ thể tạo ra. Buồng trứng sản xuất estrogen và progesterone. Khi buồng trứng không còn sản xuất đủ estrogen và progesterone, liệu pháp hormone có thể bù đắp cho lượng hormone bị mất. Liệu pháp nội tiết tố làm tăng nồng độ hormone và có thể giúp giảm các triệu chứng như bốc hỏa, khô âm đạo, ngăn ngừa loãng xương.

• Liệu pháp estrogen: Trong phương pháp điều trị này, chỉ dùng estrogen. Estrogen có nhiều dạng như miếng dán, thuốc viên, kem bôi, vòng đặt âm đạo, gel hoặc xịt. Liệu pháp estrogen không phải là cách điều trị tốt nếu bạn vẫn còn tử cung.

• Liệu pháp Estrogen Progesterone/Progestin Hormone (EPT): Phương pháp điều trị này còn được gọi là liệu pháp phối hợp vì nó sử dụng liều lượng estrogen và progesterone. Progesterone có sẵn ở dạng tự nhiên, hoặc cũng có thể là progestin (một dạng tổng hợp của progesterone). Loại liệu pháp hormone này dành cho những người vẫn còn tử cung.

2. Các liệu pháp không có nội tiết tố

Mặc dù liệu pháp hormone là một phương pháp rất hiệu quả để làm giảm các triệu chứng mãn kinh, nhưng không phải là phương pháp điều trị hoàn hảo cho tất cả mọi người. Các phương pháp điều trị không có nội tiết tố bao gồm thay đổi chế độ ăn uống và lối sống. Những phương pháp điều trị này thường là những lựa chọn tốt cho những người mắc các bệnh khác hoặc mới được điều trị ung thư vú.

2.1. Chế độ ăn

Đôi khi thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp làm giảm các triệu chứng mãn kinh. Hạn chế lượng caffein tiêu thụ hàng ngày và cắt giảm thức ăn cay có thể làm cho các cơn bốc hỏa bớt nghiêm trọng hơn. Có thể bổ sung các loại thực phẩm có chứa estrogen thực vật vào chế độ ăn uống. Estrogen thực vật không phải là chất thay thế cho estrogen mà cơ thể tạo ra trước khi mãn kinh. Thực phẩm để thử bao gồm: đậu nành, đậu xanh. đậu lăng, trái cây, rau.

2.2. Tránh các tác nhân gây bốc hỏa

Giữ cho phòng ngủ mát mẻ vào ban đêm, mặc nhiều lớp quần áo hoặc bỏ thuốc lá. Giảm cân cũng có thể giúp giảm bốc hỏa.

2.3. Tập thể dục

Tập thể dục có thể giúp được khuyến cáo cho những người thường xuyên bị mất ngủ. Các loại bài tập nhẹ nhàng, yên tĩnh như yoga cũng có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm bớt mọi nỗi sợ hãi hoặc lo lắng.

3. Sử dụng thuốc

• Một số thuốc kê đơn như liệu pháp estrogen (estrogen ở dạng kem, gel hoặc thuốc viên), thuốc tránh thai và thuốc chống trầm cảm (SSRI và SNRI) có thể giúp kiểm soát các triệu chứng mãn kinh như thay đổi tâm trạng và bốc hỏa.

• Kem bôi âm đạo theo toa có thể giúp giảm khô âm đạo.

• Một loại thuốc động kinh gabapentin đã được chứng minh là làm giảm các cơn bốc hỏa.

Mãn kinh tự nhiên là sự kết thúc vĩnh viễn của chu kỳ kinh nguyệt không xảy ra do bất kỳ hình thức điều trị y tế nào. Quá trình này diễn ra dần dần và diễn ra theo ba giai đoạn:

• Thời kỳ tiền mãn kinh hoặc “thời kỳ chuyển tiếp mãn kinh”: Thời kỳ tiền mãn kinh có thể bắt đầu từ 8 đến 10 năm trước thời kỳ mãn kinh. Nó thường bắt đầu khi ở độ tuổi 40. Thời kỳ tiền mãn kinh kéo dài cho đến khi mãn kinh, thời điểm buồng trứng ngừng giải phóng trứng. Sự sụt giảm estrogen tăng nhanh trong một đến hai năm cuối của thời kỳ tiền mãn kinh. Ở giai đoạn này, nhiều người có thể gặp các triệu chứng mãn kinh. Tuy nhiên, vẫn có chu kỳ kinh nguyệt trong thời gian này và có thể mang thai.

• Mãn kinh: Mãn kinh là thời điểm không còn kinh nguyệt nữa. Ở giai đoạn này, buồng trứng đã ngừng giải phóng trứng và ngừng sản xuất hầu hết estrogen. Mãn kinh được chẩn đoán khi không có kinh nguyệt trong 12 tháng liên tiếp.

• Thời kỳ hậu mãn kinh: là khoảng thời gian sau khi không có kinh nguyệt trong suốt một năm (hoặc phần còn lại của cuộc đời sau khi mãn kinh). Trong giai đoạn này, các triệu chứng mãn kinh, chẳng hạn như bốc hỏa có thể thuyên giảm. Tuy nhiên, một số người tiếp tục gặp các triệu chứng mãn kinh trong một thập kỷ hoặc lâu hơn sau khi chuyển sang thời kỳ hậu mãn kinh. Do mức độ estrogen thấp hơn, những người trong giai đoạn sau mãn kinh có nguy cơ mắc một số tình trạng sức khỏe, chẳng hạn như loãng xương và bệnh tim.