Bệnh viêm màng não do Haemophilus là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Viêm màng não do Haemophilus là hiện tượng màng não bị viêm do sự xâm lấn và tăng sinh của khuẩn Haemophilus influenzae type b (Hib). Haemophilus influenzae type b là vi khuẩn thường gặp nhất gây bệnh viêm màng não ở các trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi, tiếp đến là phế cầu, não mô cầu và tụ cầu. Bệnh thường xảy ra chủ yếu ở trẻ em không được tiêm phòng. Trẻ em mắc viêm màng não do Haemophilus influenzae có thể có những di chứng thần kinh nặng nề về sau như rối loạn tâm thần, sa sút trí tuệ, câm, điếc, khó khăn khi vận động, mất khả năng học tập,… Khoảng 3-20% số trẻ mắc bệnh có thể tử vong.

Vi khuẩn Haemophilus influenzae type B (Hib) là một trong những nguyên nhân gây viêm màng não mủ ở người. Vi khuẩn Hib sau khi đi vào cơ thể sẽ vào máu, sau đó vào màng não và gây bệnh. Đây là một bệnh nguy hiểm, có thể xuất hiện quanh năm, dẫn đến những hậu quả nặng nề và gây tử vong nhanh nếu không điều trị kịp thời.

Bệnh viêm màng não mủ do Hib diễn biến rất cấp tính, bệnh nhân có những triệu chứng như:

• Sốt cao đột ngột.

• Đau đầu dữ dội.

• Buồn nôn, nôn vọt.

• Tăng kích thích.

• Cứng cổ.

• Co giật.

• Li bì, lơ mơ.

• Hôn mê.

• Liệt thần kinh khu trú.

• Giảm trương cơ lực.

Ở trẻ em, biểu hiện đầu tiên của bệnh viêm màng não do Haemophilus là sốt cao trên 39 độ C, ho, chảy nước mũi, nôn, co giật kèm theo bụng chướng, tiêu chảy và thóp phồng. Ở trẻ nhũ nhi, những triệu chứng ban đầu là bú kém hoặc bỏ bú, quấy khóc, da xanh xao vì thiếu máu và cứng cổ. Bệnh tiến triển rất nhanh và có tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.

Khi thấy trẻ em có các triệu chứng cảnh báo như trên, cha mẹ hoặc những người chăm sóc trẻ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được khám và làm các xét nghiệm để chẩn đoán chính xác bệnh và được điều trị kịp thời. Lưu ý, tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ, hay cho trẻ uống các loại lá để điều trị bệnh. Nếu đưa trẻ đến bệnh viện chậm trễ có thể gây nguy hiểm đến tính mạng và làm tăng nguy cơ để lại các di chứng nặng nề về thần kinh do được điều trị muộn.

Viêm màng não do Hib có thể được xác lập qua các xét nghiệm thăm dò như:

• Chọc dịch não tủy: xét nghiệm dịch não tủy nhằm xác định được tình trạng viêm, nguyên nhân gây bệnh và sự nhạy cảm của vi khuẩn gây bệnh với các kháng sinh. Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh viêm màng não do Haemophilus.

• Xét nghiệm máu: để đánh giá mức độ nhiễm trùng.

• Cấy máu và cấy bệnh phẩm: để xác định được vi khuẩn gây bệnh.

• Chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ sọ não: chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ có biến chứng hoặc  cần chẩn đoán phân biệt với các nguyên nhân khác.

Phương pháp điều trị viêm màng não phụ thuộc nguyên nhân gây ra bệnh, tình trạng của bệnh nhân, đồng thời cần xem xét thêm đến các bệnh lý nền và biến chứng. Điều trị viêm màng não dựa trên các nguyên tắc:

• Kháng sinh sẽ được chỉ định cho bệnh nhân ngay lập tức sau khi phương pháp chọc dịch não tủy cho kết quả xác định nguyên nhân gây bệnh. Các trường hợp chưa thực hiện được chọc dịch não tủy, vẫn sử dụng kháng sinh dựa vào tần suất vi khuẩn gây bệnh. Sau khi đã có kết quả xác định nguyên nhân gây bệnh, kháng sinh sẽ được điều chỉnh để phù hợp theo kháng sinh đồ. 

• Giảm áp lực nội sọ bằng cách sử dụng các thuốc chống phù não để làm giảm sự phù nề mô và giảm áp lực trong hệ thống dịch não tủy.

• Sử dụng thuốc corticosteroid (Dexamethasone) trong viêm màng não do Haemophilus để chống viêm, nên sử dụng sớm và kéo dài trong 3 - 4 ngày để phòng tránh các biến chứng, đặc biệt là điếc.

• Trong trường hợp có những dấu hiệu nhiễm khuẩn nặng, hôn mê và có khả năng sốc nhiễm khuẩn, bệnh nhân sẽ được đưa vào phòng cấp cứu hoặc phòng điều trị tích cực. Nếu xuất hiện các triệu chứng của suy hô hấp, bệnh nhân được hỗ trợ hô hấp bằng máy.

• Điều trị triệu chứng: như giảm đau, chống nôn,  hạ sốt,...

• Cung cấp dinh dưỡng cho bệnh nhân đầy đủ, cân bằng nước, điện giải nếu cần thiết.