Xét nghiệm và chẩn đoán Bệnh Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn bằng cách nào?

1. Xét nghiệm

1.1. Cấy máu

Nguyên tắc: Ít nhất 3 mẫu máu riêng biệt trong 24 giờ. Mỗi lần lấy nên có 2 ống ái khí và kỵ khí riêng. Không cần chờ khi sốt cao mới cấy máu.

Kết quả cấy máu dương tính khi: 

• Vi khuẩn điển hình (Streptococcus viridans, Streptococcus bovis,Staphylococcus aureus, Enterococcus, HACEK): ít nhất 2 mẫu (+)

• Vi khuẩn ít gặp hơn: (+) ở cả 3 mẫu, hoặc phần lớn trong 4 mẫu cách biệt mà mẫu đầu và mẫu cuối cách nhau ít nhất 1 giờ.

1.2. Siêu âm tim

Mục đích

• Chẩn đoán xác định: phát hiện sùi

• Theo dõi tổn thương tim.

• Phát hiện biến chứng: Đứt dây chằng cột cơ, áp xe van, vòng van, thủng lá van…

Nếu nhìn thấy rõ sùi thì có thể chẩn đoán (+) viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn (dù cấy máu âm tính). Nếu không thấy rõ sùi thì cũng không loại trừ chẩn đoán, vì có thể chùm tia siêu âm chưa quét được đúng vùng tổn thương, hoặc sùi còn quá nhỏ, chưa phát hiện được trên siêu âm.

Siêu âm tim

2. Chẩn đoán

2.1. Tiêu chuẩn Duke

2.1.1. Tiêu chuẩn chính

Cấy máu:

• Dương tính với vi khuẩn điển hình gây viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn từ 2 lần cấy máu riêng biệt: Streptococcus viridans, Streptococcus bovis, nhóm HACEK, tụ cầu vàng, Enterococcus.

• Dương tính ở 2 lần cấy máu cách nhau trên 12h, hoặc 3 – 4 lần cấy máu mà lần đầu tiên và lần cuối cách nhau từ 1h trở lên.

• Một lần cấy máu dương tính với Coxiella burnetii hoặc hiệu giá kháng thể trên 1/800

Tổn thương màng trong tim:

• Trên siêu âm tim thấy tổn thương viêm nội tâm mạc. Bệnh nhân có van nhân tạo, có triệu chứng lâm sàng nghi viêm nội tâm mạc hoặc có biến chứng như áp xe cạnh van: nên làm siêu âm tim qua thực quản. Với các bệnh nhân khác, siêu âm tim qua thành ngực). Siêu âm tim thấy sùi, áp xe, hoặc long một phần mới trên van nhân tạo.

• Hở van tim mới xuất hiện

2.1.2. Tiêu chuẩn phụ

• Có sẵn bệnh tim, tiêm chích ma tuý

• Sốt từ 38°C trở lên

• Tổn thương mạch máu: Nhồi máu, tắc động mạch lớn, nhồi máu phổi nhiễm trùng, phình mạch hình nấm, xuất huyết nội sọ, xuất huyết kết mạc, tổn thương Janeway

• Phản ứng miễn dịch: Viêm cầu thận, vết Roth, nốt Osler, yếu tố dạng thấp.

• Cấy máu dương tính, tuy nhiên không đủ để là tiêu chuẩn chuẩn chính, có bằng chứng huyết thanh học của nhiễm trùng đang hoạt động tương ứng với vi khuẩn gây bệnh.

• Siêu âm tim nghi ngờ, nhưng không đủ là tiêu chuẩn chính.

2.2. Sử dụng tiêu chuẩn Duke trong chẩn đoán viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

2.2.1. Chẩn đoán xác định

• Cấy được vi khuẩn trong sùi, áp xe, cục tắc mạch, hoặc

• Hai tiêu chuẩn chính hoặc

• Một tiêu chuẩn chính + 3 tiêu chuẩn phụ hoặc

• Năm tiêu chuẩn phụ

2.2.2. Nghi ngờ viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn (có dấu hiệu VNTM nhưng không đủ để chẩn đoán xác định nhưng cũng không thể loại trừ)

•  Một tiêu chuẩn chính + 1 tiêu chuẩn phụ hoặc

•  Ba tiêu chuẩn phụ

2.2.3. Loại trừ viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

• Khẳng định một chẩn đoán khác hoặc

• Sau 4 ngày điều trị kháng sinh bệnh nhân khỏi bệnh hoặc

• Sinh thiết không tìm thấy bằng chứng bệnh hoặc

• Không đủ các tiêu chuẩn như trên