Tự kỷ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Tự kỷ, hay rối loạn phổ tự kỷ là một rối loạn phát triển. Rối loạn phổ tự kỷ là một tình trạng liên quan đến sự phát triển của não bộ, ảnh hưởng đến cách một người nhận thức và giao tiếp với người khác, gây ra các vấn đề trong giao tiếp, học hỏi và tương tác xã hội. Rối loạn cũng bao gồm các kiểu hành vi hạn chế và lặp đi lặp lại.

Rối loạn phổ tự kỷ bắt đầu từ thời thơ ấu và cuối cùng gây ra các vấn đề trong hoạt động xã hội - ví dụ như về mặt xã hội, ở trường học và nơi làm việc. Thông thường, trẻ em có các triệu chứng tự kỷ trong năm đầu tiên. Một số ít trẻ có biểu hiện phát triển bình thường trong năm đầu tiên, sau đó trải qua giai đoạn thụt lùi từ 18 đến 24 tháng tuổi khi xuất hiện các triệu chứng tự kỷ. Bệnh tự kỷ không thể chữa khỏi, nhưng các liệu pháp và dịch vụ hỗ trợ có thể giúp người mắc tự kỷ cải thiện các triệu chứng và chất lượng cuộc sống.

• Di truyền học: Đối với một số trẻ, rối loạn phổ tự kỷ có thể liên quan đến rối loạn di truyền, chẳng hạn như hội chứng Rett hoặc hội chứng X mong manh. Đối với những đứa trẻ khác, những thay đổi (đột biến) di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ. Một số đột biến gen dường như được di truyền, trong khi những đột biến khác xảy ra một cách tự phát.

• Nhân tố môi trường. Các nhà nghiên cứu hiện đang tìm hiểu xem liệu các yếu tố như nhiễm virus, thuốc men hoặc các biến chứng khi mang thai hoặc chất gây ô nhiễm không khí có đóng vai trò gây ra chứng rối loạn phổ tự kỷ hay không.

Một số trẻ có dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ngay từ khi còn nhỏ, chẳng hạn như giảm giao tiếp bằng mắt, không phản ứng khi được gọi tên hoặc thờ ơ với người chăm sóc. Những đứa trẻ khác có thể phát triển bình thường trong vài tháng hoặc vài năm đầu đời, nhưng sau đó đột nhiên trở nên thu mình, hung hăng hoặc mất đi các kỹ năng ngôn ngữ mà chúng đã có được. Các dấu hiệu thường được nhìn thấy rõ hơn khi trẻ được 2 tuổi.

Các dấu hiệu của tự kỷ thường được nhìn thấy rõ hơn khi trẻ được 2 tuổi.

Mỗi đứa trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ có thể có một kiểu hành vi và mức độ nghiêm trọng riêng biệt - từ hoạt động kém đến hoạt động tốt.

Một số trẻ rối loạn phổ tự kỷ gặp khó khăn trong học tập, và một số có dấu hiệu trí tuệ thấp hơn bình thường. Những đứa trẻ khác mắc chứng rối loạn này có trí thông minh từ bình thường đến cao - chúng học nhanh, nhưng gặp khó khăn trong giao tiếp và áp dụng những gì chúng biết vào cuộc sống hàng ngày và thích nghi với các tình huống xã hội.

Do sự kết hợp độc đáo của các triệu chứng ở mỗi đứa trẻ, đôi khi có thể khó xác định mức độ nghiêm trọng. Nó thường dựa trên mức độ suy yếu và cách chúng ảnh hưởng đến khả năng hoạt động.

Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến của những người mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.

1. Giao tiếp và tương tác xã hội

Trẻ em hoặc người lớn mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ có thể gặp vấn đề với các kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội, bao gồm bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

• Không trả lời tên của họ hoặc đôi khi dường như không nghe thấy

• Chống lại sự âu yếm và ôm ấp, và dường như thích chơi một mình hơn, thu mình vào thế giới của riêng mình

• Có giao tiếp bằng mắt kém và thiếu biểu cảm trên khuôn mặt

• Không nói hoặc chậm nói, hoặc mất khả năng nói từ hoặc câu trước đó

• Không thể bắt đầu cuộc trò chuyện hoặc tiếp tục cuộc trò chuyện hoặc chỉ bắt đầu cuộc trò chuyện để đưa ra yêu cầu

• Nói với giọng điệu hoặc nhịp điệu bất thường và có thể sử dụng giọng hát hoặc giọng nói giống người máy

• Có vẻ như không hiểu các câu hỏi hoặc hướng dẫn đơn giản

• Không thể hiện cảm xúc và dường như không biết về cảm xúc của người khác

• Không chỉ vào hoặc mang đồ vật để chia sẻ sở thích

• Tiếp cận tương tác xã hội một cách không phù hợp bằng cách thụ động, hung hăng hoặc gây rối

• Gặp khó khăn trong việc nhận ra các tín hiệu phi ngôn ngữ, chẳng hạn như diễn giải nét mặt, tư thế cơ thể hoặc giọng nói của người khác

2. Các mẫu hành vi

Một đứa trẻ hoặc người lớn mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ có thể có các kiểu hành vi, sở thích hoặc hoạt động hạn chế:

• Thực hiện các chuyển động lặp đi lặp lại, chẳng hạn như đung đưa, xoay tròn hoặc vỗ tay

• Thực hiện các hoạt động có thể gây hại cho bản thân, chẳng hạn như cắn hoặc đập vào đầu

• Phát triển các thói quen hoặc nghi thức cụ thể và trở nên bối rối khi có sự thay đổi nhỏ nhất

• Có vấn đề về phối hợp hoặc có các kiểu cử động kỳ lạ, chẳng hạn như vụng về hoặc đi kiễng chân, và có ngôn ngữ cơ thể kỳ quặc, cứng nhắc hoặc phóng đại

• Bị mê hoặc bởi các chi tiết của đồ vật, chẳng hạn như bánh xe quay của ô tô đồ chơi, nhưng không hiểu mục đích hoặc chức năng tổng thể của đồ vật

• Cố định vào một đối tượng hoặc hoạt động với cường độ hoặc tiêu điểm bất thường

• Có sở thích ăn uống cụ thể, chẳng hạn như chỉ ăn một vài loại thực phẩm hoặc từ chối thực phẩm có kết cấu nhất định

• Khi trưởng thành, một số trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ trở nên gắn bó hơn với những người khác và ít biểu hiện rối loạn hành vi hơn.

1. Nguyên tắc điều trị

• Không có một phương pháp phù hợp nào để điều trị tự kỷ ở tất cả trẻ nhỏ. Thường sẽ có sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau.

• Tập trung nâng cao kỹ năng xã hội cho trẻ, tạo ra môi trường sống phù hợp.

• Can thiệp trị liệu tâm lý dựa vào thuyết nhận thức và hành vi, sử dụng phương tiện nhìn.

• Tích cực khuyến khích gia đình tham gia dạy trẻ.

Gia đình tích cực tham gia dạy trẻ, khuyến khích trẻ giao tiếp

2. Các phương pháp điều trị tự kỷ

Các phương pháp điều trị này thường có thể được chia thành các loại sau:

• Phương pháp tiếp cận hành vi

• Phương pháp tiếp cận phát triển

• Phương pháp giáo dục

• Phương pháp tiếp cận quan hệ xã hội

• Phương pháp dược lý

• Phương pháp tâm lý