Viêm da cơ địa là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Viêm da cơ địa là biểu hiện của tình trạng da bị tổn thương do viêm nhiễm, những người có cơ địa da dễ mắc bệnh. Bệnh viêm da cơ địa có nhiều tên gọi khác nhau như bệnh chàm thể tạng, bệnh chàm cơ địa, viêm da atopy...

Viêm da cơ địa được chia thành 3 nhóm chính: viêm da cơ địa, viêm da cơ địa tiết bã nhờn và viêm da cơ địa tiếp xúc. Viêm da cơ địa có thể ảnh hưởng đến bất kỳ vùng da nào trên cơ thể nhưng phổ biến nhất là ở tay và các nếp gấp, viêm da cơ địa ở mặt. Các triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa thường rất dữ dội, sau đó giảm dần và một thời gian sau sẽ lặp lại.

Bệnh viêm da cơ địa thường tiến triển theo từng giai đoạn, ở những đợt cấp tính người bệnh thấy da cơ địa nổi mẩn đỏ và ngứa.

1. Cơ chế bệnh viêm da cơ địa  

Viêm da cơ địa chủ yếu là một bệnh của hệ thống miễn dịch, với các cytokine là thành phần quan trọng của bệnh. Các cytokine này, đặc biệt là IL-4 và IL-13 (cytokine theo con đường Th2) và IL-22 (cytokine theo trục Th22) gây ra các khuyết tật hàng rào bảo vệ và tình trạng viêm dẫn đến các đặc điểm lâm sàng của bệnh chàm.

2. Nguyên nhân

Viêm da dị ứng thường bắt đầu từ thời thơ ấu, thường là trong sáu tháng đầu đời của trẻ. Mặc dù đây là một dạng bệnh phổ biến nhưng là bệnh nghiêm trọng và kéo dài. Khi bị viêm da dị ứng, bệnh có thể cải thiện vào các thời điểm; nhưng vào những thời điểm khác, bệnh có thể trở nên tồi tệ hơn.

• Ở một số trẻ, các triệu chứng có thể giảm dần khi lớn lên, trong khi những trẻ khác sẽ bị viêm da dị ứng bùng phát khi trưởng thành. Viêm da dị ứng tồn tại với hai tình trạng dị ứng khác: hen suyễn và sốt cỏ khô (viêm mũi dị ứng). Những người mắc bệnh hen suyễn và/hoặc viêm mũi dị ứng hoặc những người có thành viên trong gia đình mắc bệnh này, có nhiều khả năng mắc bệnh viêm da cơ địa hơn.

• Ở một số người, viêm da dị ứng có liên quan đến một biến thể gen ảnh hưởng đến khả năng bảo vệ của da. Với chức năng rào cản yếu, da ít có khả năng giữ ẩm và bảo vệ chống lại vi khuẩn, chất gây kích ứng, chất gây dị ứng và các yếu tố môi trường.

Ở những người khác, viêm da dị ứng là do có quá nhiều vi khuẩn Staphylococcus aureus trên da. Những vi khuẩn này thay thế những vi khuẩn có lợi và phá vỡ chức năng rào cản của da. Chức năng hàng rào bảo vệ da yếu cũng có thể kích hoạt phản ứng của hệ thống miễn dịch khiến da bị viêm và các triệu chứng khác.

Các triệu chứng viêm da dị ứng (chàm) có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể và rất khác nhau ở mỗi người bao gồm:

• Da khô, nứt nẻ

• Ngứa

• Phát ban, hình thành các bọng nước, vỡ nước và đóng vảy, chảy chất lỏng trong suốt, hoặc chảy máu khi gãi.

• Những vết sưng nhỏ, nổi lên, trên da màu nâu hoặc đen

Da bị phát ban, hình thành các bọng nước, vỡ nước và đóng vảy

• Da dày và cứng hơn

• Sạm da quanh mắt

• Da thô, nhạy cảm do trầy xước

Viêm da cơ địa thường bắt đầu trước 5 tuổi và có thể tiếp tục đến tuổi thiếu niên và người lớn. Đối với một số người, nó bùng phát và sau đó biến mất trong một thời gian, thậm chí trong vài năm.

Điều trị bệnh chàm dị ứng có thể giúp làm giảm các triệu chứng và nhiều trường hợp cải thiện theo thời gian.

1.    Chống viêm

Sử dụng dạng thuốc Corticoid bôi tại chỗ để giảm tác dụng không mong muốn toàn thân như kem mometasone, clobetasone butyrate, clobetasone propionate 0,05%, betamethasone 0,1%, desonide 0,1%.

Sử dụng thuốc chống viêm mạnh như pimecrolimus 1% và tacrolimus 0,03% thích hợp điều trị viêm da cơ địa ở những vị trí nhạy cảm như mí mắt, nếp gấp da, vùng sinh dục.

2.   Chống bội nhiễm

Chăm sóc da sạch bằng các dung dịch sát trùng tại chỗ như triclosan, chlorhexidine.

Nếu có nhiễm khuẩn thứ phát sử dụng các kháng sinh: amoxicillin, cephalexin, floxacillin

3.  Điều trị khô da

Chất làm mềm và dưỡng ẩm là một khía cạnh thiết yếu của việc chăm sóc cho tất cả các loại viêm da. 

Sử dụng chất làm mềm và dưỡng ẩm để cải thiện tình trạng da khô

Các dung dịch hoặc các loại kem làm mềm da giàu chất béo để bảo vệ da cần được tiếp tục lâu dài trong bệnh viêm da dị ứng ngay cả khi da trông và cảm thấy dễ chịu. Sử dụng thường xuyên chất dưỡng ẩm da (khuyên dùng 2-3 lần/ngày). Da khô, một đặc điểm chung của bệnh chàm, rất dễ phản ứng với việc điều trị bằng chất dưỡng ẩm; và sử dụng kem dưỡng ẩm có liên quan đến việc giảm tần suất bùng phát và giảm sử dụng corticosteroid tại chỗ.

4.   Điều trị giảm ngứa

Các thuốc kháng Histamin giúp làm giảm phản ứng dị ứng và giảm ngứa, giúp cải thiện tình trạng toàn thân: desloratadin, fexofenadin, cetirizin…

5.  Điều trị thể nặng

• Corticoid đường toàn thân: sử dụng trong thời gian ngắn có thể rất hữu ích để nhanh chóng kiểm soát đợt bùng phát.

• Cyclosporin A đường uống: Sử dụng chất ức chế miễn dịch để kiểm soát lâu dài bệnh nghiêm trọng, thường dùng điều trị cho người lớn và cần có ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa

Hình thành thói quen chăm sóc da cơ bản có thể giúp ngăn ngừa bùng phát bệnh chàm. Một số biện pháp giúp giảm tác động làm khô da khi tắm:

• Giữ ẩm cho làn da ít nhất hai lần một ngày: Kem, thuốc mỡ, bơ hạt mỡ và kem dưỡng da giữ ẩm. Lý tưởng nhất là loại tốt nhất sẽ an toàn, hiệu quả, giá cả phải chăng và không mùi. Sử dụng mỡ bôi trơn trên da của em bé có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của viêm da dị ứng.

• Tắm hàng ngày sử dụng nước ấm, thay vì nước nóng và giới hạn thời gian tắm trong khoảng 10 phút.

Tắm hàng ngày sử dụng nước ấm, thay vì nước nóng

• Sử dụng chất tẩy rửa nhẹ nhàng, không chứa xà phòng: Chọn sữa rửa mặt không chứa thuốc nhuộm, cồn và hương thơm. Đối với trẻ nhỏ, thường chỉ cần nước ấm để làm sạch chúng - không cần xà phòng hoặc sữa tắm có bọt. Xà phòng có thể đặc biệt gây kích ứng da của trẻ nhỏ. Đối với mọi người ở mọi lứa tuổi, xà phòng khử mùi và xà phòng kháng khuẩn có thể loại bỏ quá nhiều dầu tự nhiên của da và làm khô da. Tránh chà xát da.

• Lau khô: Sau khi tắm, dùng khăn mềm vỗ nhẹ lên da. Thoa kem dưỡng ẩm khi da vẫn còn ẩm (trong vòng ba phút).