Alzheimer là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Bệnh Alzheimer là một căn bệnh tiến triển bắt đầu với tình trạng mất trí nhớ nhẹ và có thể dẫn đến mất khả năng tiếp tục trò chuyện và phản ứng với môi trường. Các triệu chứng của nó xuất hiện dần dần và ảnh hưởng đến não, chúng gây ra sự suy giảm chậm. Bệnh Alzheimer liên quan đến các phần của não kiểm soát suy nghĩ, trí nhớ và ngôn ngữ.

Chưa xác định được nguyên nhân duy nhất gây ra bệnh Alzheimer, nhưng họ đã xác định được một số nguyên nhân và yếu tố rủi ro nhất định, bao gồm:

• Hàng nghìn tỷ tế bào thần kinh kết nối với nhau trong bộ não của mỗi người. Trong bệnh này, sự kết nối giữa các tế bào thần kinh này bị suy giảm/mất dẫn đến các tế bào thần kinh trong não sẽ dần chết đi.

Sự kết nối giữa các tế bào thần kinh bị suy giảm dẫn đến các tế bào này dần chết đi

• Não cũng chứa các hóa chất quan trọng giúp gửi tín hiệu giữa các tế bào – là các chất dẫn truyền thần kinh, điều hòa thần kinh. Những người mắc bệnh Alzheimer có ít một số 'sứ giả hóa học' này trong não của họ, vì vậy các tín hiệu cũng không được truyền đi. Có một số phương pháp điều trị bằng thuốc cho bệnh Alzheimer có thể giúp tăng mức độ của một số sứ giả hóa học trong não. Điều này có thể giúp với một số triệu chứng.

Alzheimer là một bệnh tiến triển: bệnh sẽ nặng dần và theo thời gian nhiều phần của não bị tổn thương. Khi điều này xảy ra, nhiều triệu chứng phát triển hơn và chúng cũng trở nên tồi tệ hơn.

Các vấn đề về trí nhớ thường là một trong những dấu hiệu cảnh báo đầu tiên của bệnh Alzheimer và các chứng mất trí nhớ liên quan. Ngoài các vấn đề về trí nhớ, người có triệu chứng của bệnh Alzheimer có thể gặp một hoặc nhiều điều sau đây:

3.1. Triệu chứng ban đầu

Ở giai đoạn đầu, triệu chứng chính của bệnh Alzheimer là suy giảm trí nhớ.

Ví dụ, một người mắc bệnh Alzheimer sớm có thể:

• Quên những cuộc nói chuyện hoặc những sự kiện xảy ra ngay gần đây

• Đặt nhầm đồ

• Quên tên địa điểm và đồ vật

• Gặp khó khăn khi nghĩ về từ thích hợp

• Đặt câu hỏi lặp đi lặp lại

• Thể hiện khả năng phán đoán kém hoặc khó đưa ra quyết định hơn

• Chậm chạp và kém linh hoạt hơn trước và cảm thấy khó khăn hay do dự khi thực hiện những điều mới.

• Thường có các dấu hiệu thay đổi tâm trạng, chẳng hạn như tăng lo lắng hoặc kích động, hoặc các giai đoạn bối rối.

3.2.  Triệu chứng giai đoạn giữa

Khi bệnh Alzheimer phát triển, các vấn đề về trí nhớ sẽ trở nên tồi tệ hơn. Người mắc bệnh này có thể ngày càng khó nhớ tên những người họ biết và có thể gặp khó khăn trong việc nhận ra gia đình và bạn bè của họ.

• Tăng sự bối rối và mất phương hướng – ví dụ như bị lạc, hoặc đi lang thang và không biết mấy giờ trong ngày

• Hoang tưởng (tin vào những điều không có thật) hoặc cảm thấy hoang tưởng và nghi ngờ về người chăm sóc hoặc thành viên gia đình

• Vấn đề với lời nói hoặc ngôn ngữ (mất ngôn ngữ)

• Giấc ngủ bị xáo trộn

• Thay đổi tâm trạng, chẳng hạn như thay đổi tâm trạng thường xuyên, trầm cảm và cảm thấy ngày càng lo lắng, thất vọng hoặc kích động

• Khó thực hiện các nhiệm vụ không gian, chẳng hạn như đánh giá khoảng cách

• Nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều mà người khác không (ảo giác)

• Một số người cũng có một số triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ mạch máu 

Ở giai đoạn này, người mắc bệnh Alzheimer thường cần được hỗ trợ để giúp họ trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ, họ có thể cần giúp đỡ khi ăn uống, giặt giũ, mặc quần áo và đi vệ sinh.

3.3. Các triệu chứng muộn hơn

Trong giai đoạn sau của bệnh Alzheimer, các triệu chứng ngày càng trở nên nghiêm trọng và có thể gây đau khổ cho người mắc bệnh cũng như người chăm sóc trong gia đình và bạn bè.

• Ảo giác và ảo tưởng có thể đến và đi trong suốt quá trình bệnh, nhưng có thể trở nên tồi tệ hơn khi tình trạng tiến triển.

• Đôi khi những người mắc bệnh Alzheimer có thể bạo lực, đòi hỏi và nghi ngờ những người xung quanh.

• Một số triệu chứng khác cũng có thể phát triển khi bệnh Alzheimer tiến triển, chẳng hạn như:

• Khó ăn và nuốt (chứng khó nuốt)

• Giảm cân - đôi khi nghiêm trọng

• Đi tiểu không chủ ý (tiểu không tự chủ) hoặc phân (tiểu không tự chủ)

• Mất dần khả năng nói

• Các vấn đề nghiêm trọng với trí nhớ ngắn hạn và dài hạn

Trong các giai đoạn nghiêm trọng của bệnh Alzheimer, người bệnh có thể cần được chăm sóc và hỗ trợ toàn thời gian về ăn uống, di chuyển và chăm sóc cá nhân.

1.  Nguyên tắc điều trị

• Xây dựng kế hoạch, chế độ chăm sóc người bệnh tại bệnh viện, tại nhà

• Đánh giá mức độ sa sút trí tuệ để xem xét đến các vấn đề sống độc lập của người bệnh

2. Điều trị bằng thuốc

• Đối với bệnh Alzheimer giai đoạn đầu đến trung bình, bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc như donepezil, rivastigmine, hoặc galantamine. Những loại thuốc này có thể giúp duy trì mức độ cao của acetylcholine trong não, giúp các tế bào thần kinh trong não gửi và nhận tín hiệu tốt hơn làm giảm một số triệu chứng của bệnh.

• Ngoài ra có thể sử dụng một số thuốc có khả năng điều trị suy giảm nhận thức như các thuốc tăng cường chuyển hóa, tuần hoàn não, thuốc dưỡng thần kinh: Cerebrolysin, Ginkgo biloba, Piracetam, Citicoline, Choline Alfoscerate, Vinpocetin.

• Lựa chọn các thuốc an thần kinh như: Quetiapine, Risperidone, Olanzapine, Haloperidol, Aripiprazole…

• Dùng thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu hoặc thuốc chống loạn thần để giúp điều trị các triệu chứng liên quan đến bệnh Alzheimer: Sertraline, Citalopram, Escitalopram, Fluvoxamine…

3.  Liệu pháp tâm lý

Tạo ra môi trường an toàn và thoải mái có thể giúp kiểm soát tình trạng của bệnh Alzheimer:

Đơn giản hóa nhiệm vụ hạn chế nhầm lẫn, nghỉ ngơi đầy đủ mỗi ngày, sử dụng kỹ thuật thư giãn tạo ra một môi trường êm dịu.

Giữ tinh thần, thể chất và hoạt động xã hội có thể có tác động rất tích cực đến người mắc bệnh Alzheimer. Cố gắng theo kịp các hoạt động mà họ yêu thích và cũng có thể muốn thử những hoạt động mới.

Ví dụ:

• Tăng cường tập thể dục như tham gia bơi lội, đi bộ hoặc thái cực quyền

Giữ tinh thần, thể chất tốt để tác động tích cực đến người mắc bệnh Alzheimer

• Rèn luyện trí óc bằng cách đọc hoặc câu đố

• Tham gia một nhóm để hát, nhảy hoặc sáng tác nhạc làm nghệ thuật, thủ công hoặc sở thích khác tham quan bảo tàng hoặc phòng trưng bày địa phương, hoặc thực hiện các chuyến đi trong ngày.

Tuổi tác:

Tuổi tác là yếu tố rủi ro lớn nhất đối với bệnh Alzheimer. Từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer. Từ sau độ tuổi này nguy cơ mắc Alzheimer của một người tăng gấp đôi sau mỗi 5 năm. Cứ sáu người trên 80 tuổi thì có một người mắc chứng mất trí nhớ – nhiều người trong số đó mắc bệnh Alzheimer.

Từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer

• Giới tính: Có khoảng gấp đôi số phụ nữ so với nam giới trên 65 tuổi mắc bệnh Alzheimer.

• Tiền sử gia đình: Trong gia đình có thành viên cũng bị Alzheimer

• Yếu tố di truyền: Một số gen có ảnh hướng và liên quan đến bệnh Alzheimer.

• Ngoài ra còn 1 số yếu tố nguy cơ khác như: Stress, hút thuốc, có mắc các bệnh tim mạch hay chấn thương sọ não trước đó…