Bệnh Lý » Bệnh » Bệnh Hô hấp » Giãn phế quản

Giãn phế quản là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Giãn phế quản là gì? Nguyên nhân, triệu chứng (dấu hiệu nhận biết-biểu hiện), xét nghiệm-chẩn đoán và biện pháp phác đồ điều trị khi bị Giãn phế quản. Phân loại Bệnh Giãn phế quản có mấy loại? Ngoài ra, các thông tin khác bổ sung về Bệnh Giãn phế quản bao gồm: Cách phòng ngừa, các giai đoạn Bệnh Giãn phế quản, những biến chứng thường gặp và đối tượng nguy cơ mắc Bệnh Giãn phế quản. Và những điều cần biết khác về Giãn phế quản. Tìm hiểu xem Bệnh Giãn phế quản có nguy hiểm không? Giãn phế quản có lây không? Giãn phế quản có di truyền không?

Giãn phế quản

Giãn phế quản là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, xét nghiệm và chẩn đoán. Biện pháp điều trị Giãn phế quản

Giãn phế quản là bệnh gì?

Giãn phế quản là một trong những bệnh thường gặp về phổi. Giãn phế quản được chia thành: giãn phế quản hình trụ, hình túi và hình tràng hạt. Bệnh gây ra do tổ chức của thành phế quản bị phá hủy.

Giãn phế quản là bệnh gì?

Nguyên nhân nào gây Bệnh Giãn phế quản?

  • Giãn phế quản do tắc phế quản: Tắc phế quản do dị vật: khi dị vật làm tắc phế quản sẽ làm phế quản dưới chỗ tắc bị giãn do thành phế quản bị hủy hoại bởi quá trình viêm nhiễm. Tình trạng này thường xuất hiện sau khi có dị vật từ 6-8 tuần. Tắc phế quản do khối u trong lòng phế quản: tiến triển tùy theo mức độ bội nhiễm và tiến triển của khối u. Tắc phế quản do sẹo cũ của các viêm nhiễm và chấn thương.

  • Giãn phế quản do thành phế quản bị viêm, hoại tử sau nhiễm khuẩn phổi (viêm phổi do vi khuẩn, lao, virus sởi, ho gà,…).

  • Giãn phế quản do cấu trúc phế quản dị tật bẩm sinh: hội chứng Williams – Campbell, Hội chứng Kartagener,…

  • Một số trường hợp giãn phế quản không rõ nguyên nhân.

Nguyên nhân nào gây Bệnh Giãn phế quản?

Dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng Bệnh Giãn phế quản là gì?

  • Triệu chứng rất quan trọng là ho, khạc đờm kéo dài. Đờm mủ màu vàng hoặc xanh hoặc đờm có lẫn máu. Lượng đờm/ngày có thể ít hơn 10ml/ngày, trung bình từ 10-150ml/ngày hoặc nhiều hơn 150ml/ngày. Khi chưa điều trị kháng sinh, để lắng đờm có 3 lớp: lớp dưới là mủ đục, lớp giữa là nhầy mủ, lớp trên là bọt. Khi có bội nhiễm thường khạc đờm thường tăng lên. Một số trường hợp bệnh nhân không ho hoặc ho khan. 

Giãn phế quản Triệu chứng

Triệu chứng quan trọng là ho, khạc đờm kéo dài

  • Ho ra máu, tái phát nhiều lần và có thể kéo dài nhiều năm. 

  • Khó thở thường xuất hiện muộn, là biểu hiện của suy hô hấp nguyên nhân do tổn thương lan tỏa hai phổi.

  • Sắt: khi có nhiễm khuẩn hô hấp, sắt thường kèm theo khạc đờm tăng và/hoặc thay đổi màu sắc của đờm.

  • Đau ngực.

  • Khám phổi thường thấy ran nổ, ran ẩm, chỉ nghe thấy ran rít, ran ngáy trong đợt cấp. Khi có xẹp phổi có thể thấy hội chứng đông đặc co rút.

  • Ở những bệnh nhân bội nhiễm phế quản nhiều lần và kéo dài có hiện tượng móng tay khum.

  • Có thể có các triệu chứng gan to, tĩnh mạch cổ nổi,...

Xét nghiệm và chẩn đoán Bệnh Giãn phế quản bằng cách nào?

Hình ảnh X quang phổi:

  • Thành phế quản tạo thành những đường song song.

  • Thể tích của thùy phổi có phế quản giãn nhỏ lại. 

  • Hình ảnh các ổ sáng nhỏ giống tổ ong.

  • Hình ảnh viêm phổi xung quanh khu vực phế quản bị giãn, tái diễn hàng năm vào mùa lạnh. 

  • Các đám mờ hình ống biểu hiện các phế quản bị lấp đầy bởi mủ và chất nhầy.

  • Khoảng 7 - 30% trường hợp bệnh nhân chụp phổi không thấy bất thường. 

Chụp cắt lớp vi tính là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán xác định giãn phế quản. Một số dấu hiệu gồm:

  • Đường kính phía trong phế quản có kích thước lớn hơn động mạch đi kèm.

  • Các phế quản không nhỏ dần: khi phế quản có đoạn dài 2cm có đường kính bằng với phế quản phân chia ra phế quản đó.

  • Phế quản cách màng phổi thành ngực nhỏ hơn 1cm.

  • Phế quản đi sát màng phổi trung thất.

Xét nghiệm và chẩn đoán Bệnh Giãn phế quản bằng cách nào?

Biện pháp trị Giãn phế quản và phác đồ điều trị Bệnh Giãn phế quản là gì?

1. Điều trị bội nhiễm phế quản

Các kháng sinh thường dùng để điều trị giãn phế quản là cephalosporin thế hệ 2 (cefuroxim liều 1,5g/ngày), cephalosporin thế hệ 3 (cefotaxim liều 3-6g/ngày, ceftazidime liều 3-6g/ngày). Kết hợp với kháng sinh nhóm aminoglycosid (gentamicin liều 3-5mg/kg/ngày tiêm bắp 1 lần hoặc amikacin liều 15mg/kg/ngày  tiêm bắp 1 lần hoặc pha truyền tĩnh mạch với NaCl 0,9%) hoặc nhóm quinolon: ciprofloxacin liều 1g/ngày chia 2 lần.

Có thể dùng thay thế:

  • Penicillin G truyền tĩnh mạch liều 10-50 triệu đơn vị ngày, kết hợp với một kháng sinh nhóm aminoglycosid.

  • Nếu nghi ngờ nhiễm vi khuẩn tiết beta lactamase thì thay penicillin G bằng ampicillin + sulbactam hoặc amoxicillin + acid clavulanic, liều dùng 3-6g/ngày.

  • Nếu bệnh nhân khạc đờm mủ thối thì dùng kháng sinh beta lactam kết hợp với metronidazol truyền tĩnh mạch liều 1-1,5g/ngày chia 2-3 lần, hoặc penicillin G li10 – 50 triệu đơn vị kết hợp metronidazol 1-1,5g/ngày truyền tĩnh mạch kết hợp.

Thay đổi kháng sinh dựa theo kháng sinh đồ nếu có và đáp ứng của bệnh nhân. Thời gian dùng kháng sinh tùy từng bệnh nhân, thường là 1-2 tuần. Những trường hợp giãn phế quản nặng, nhiễm vi khuẩn kháng thuốc thường phải sử dụng kháng sinh dài ngày hơn. Nếu bội nhiễm do Staphylococcus aureus hoặc Pseudomonas aeruginosa, thời gian dùng kháng sinh có thể kéo dài 3 tuần.

Giãn phế quản Cách điều trị

Kháng sinh được dùng để điều trị bội nhiễm phế quản

2. Dẫn lưu đờm

  • Hướng dẫn bệnh nhân cách ho khạc đờm. Tùy vị trí tổn thương để lựa chọn tư thế thích hợp, thường để bệnh nhân nằm đầu dốc để đờm, mủ từ phế quản có thể thoát ra ngoài dễ dàng.

  • Kết hợp vỗ rung lồng ngực mỗi ngày 2-3 lần, tiến hành trước bữa ăn. Đây là phương pháp đơn giản, đem lại kết quả tốt và cần làm thường xuyên hàng ngày.

  • Soi phế quản ống mềm nếu có. Trong quá trình soi, hút dịch để làm xét nghiệm vi sinh, bơm rửa lòng phế quản để giải phóng đờm mủ bít tắc.

3. Thuốc giãn phế quản

Nếu bệnh nhân khó thở, nghe phổi có ran rít, ran ngáy có thể cho các thuốc giãn phế quản:

  • Thuốc cường beta 2 - adrenergic: salbutamol 4mg x 4 viên/ngày, chia 4 lần; terbutaline 5mg x 2-4 viên/ngày, chia 2-4 lần.

  • Thuốc kháng cholinergic: ipratropium bromid khí dung liều 2ml/lần x 3 lần/ngày.

  • Thuốc kháng cholinergic kết hợp với thuốc cường beta 2-adrenergic: Combivent , Berodual khí dung liều 2ml/lần x 3 lần/ngày.

  • Thuốc giãn phế quản có tác dụng kéo dài: Bambuterol 10mg, uống 1 viên/ngày.

4. Điều trị ho ra máu

4.1. Ho ra máu nhẹ
  • Lượng máu ho khạc dưới 50ml/ngày. 

  • Nằm nghỉ, ăn lỏng.

  • Dùng thuốc giảm ho, an thần nếu không có chống chỉ định.

4.2. Ho máu mức độ trung bình
  • Lượng máu ho khạc từ 50-200ml/ngày:

  • Chăm sóc chung như trên

  • Tiêm tĩnh mạch Transamin 250mg x 4 ống/ngày.

  • Tiêm dưới da hoặc tĩnh mạch Morphin 0,01g.

  • Dùng kháng sinh cho tất cả các trường hợp bệnh nhân ho máu từ mức độ trung bình trở lên để dự phòng nhiễm khuẩn.

4.3. Ho ra máu nặng
  • Lượng máu ho khạc từ 200 - 500ml/ngày.

  • Điều trị như trên.

  • Bồi phụ khối lượng tuần hoàn: truyền dịch, truyền máu

4.4. Ho ra máu rất nặng
  • Lượng máu ho khạc lớn hơn 500ml/ngày:

  • Các biện pháp điều trị như điều trị ho ra máu mức độ nặng.

  • Hút đờm máu, hút bỏ cục máu đông gây bít tắc phế quản bằng cách mở khí quản hoặc đặt nội khí quản.

  • Soi phế quản ống mềm để xác định vị trí chảy máu, tạo điều kiện thuận lợi khi gây tắc động mạch phế quản hoặc  phẫu thuật cắt phân thùy phổi. Bơm thuốc co mạch:  dung dịch Adrenalin pha loãng 0,1% giúp cầm máu tạm thời. 

  • Ở bệnh nhân ho ra máu nặng, ho ra máu dai dẳng, tái phát nhiều đợt: chụp động mạch phế quản. Nếu thấy hình ảnh búi phình, tiến hành gây bít tắc động mạch phế quản.

  • Xét nghiệm máu ngoại vi để đánh giá mức độ thiếu máu.

  • Bù khối lượng máu đã mất đi hoặc sử dụng các chế phẩm cao phân tử.

5. Phẫu thuật

Đối với những trường hợp bệnh nhân giãn phế quản khu trú, giãn phế quản có ho máu tái phát hoặc ho máu nặng, chỉ định phẫu thuật cắt phân thuỳ, thuỳ hoặc cả bên phổi.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, bạn vui lòng liên hệ với Bác sĩ chuyên môn, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn theo từng trường hợp cụ thể.

Cập nhật: 10/03/2024 22:44