Dị ứng sữa là gì? Nguyên nhân, triệu chứng-điều trị

Dị ứng sữa là một trong những loại dị ứng thực phẩm phổ biến nhất. Hệ thống miễn dịch phản ứng mạnh mẽ chống lại với một hoặc nhiều protein trong sữa đã ăn hoặc uống. Sữa bò là nguyên nhân phổ biến nhất gây dị ứng sữa. Tuy nhiên, các loại sữa động vật khác, bao gồm sữa dê và sữa cừu, có thể khiến hệ thống miễn dịch phản ứng.

Có thể bị dị ứng sữa thực sự do phản ứng của hệ thống miễn dịch. Ngoài ra còn có các phản ứng khác đối với thực phẩm, bao gồm:

• Không dung nạp protein sữa ở trẻ sơ sinh.

• Không dung nạp lactose ở trẻ lớn và người lớn.

Dị ứng sữa có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, bệnh này phổ biến hơn ở trẻ em dưới 16 tuổi. Nhiều trẻ bị dị ứng sữa sẽ khỏi khi lớn lên. Gần như tất cả trẻ không dung nạp đạm sữa sẽ hết các triệu chứng đó khi lớn lên. Dị ứng sữa có thể phát triển ở cả trẻ bú sữa công thức và bú mẹ (nuôi bằng sữa mẹ).

Dị ứng sữa gây ra phản ứng dị ứng trong cơ thể. Phản ứng dị ứng là phản ứng của cơ thể với chất gây dị ứng. Nếu bị dị ứng sữa, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo ra globulin miễn dịch E (IgE) sau lần đầu tiên tiếp xúc với sữa. IgE là kháng thể mà hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra. Cơ thể tạo ra nhiều loại IgE khác nhau, nhắm vào các loại chất gây dị ứng cụ thể. Các kháng thể IgE liên kết với các tế bào mast (tế bào dị ứng) trong da, đường hô hấp (đường dẫn khí) và hệ thống tim mạch. Khi gặp protein sữa, chúng giải phóng histamin – hóa chất gây ra các phản ứng dị ứng. Phản ứng IgE xảy ra nhanh chóng sau khi uống sữa. Các phản ứng có thể bao gồm sốc phản vệ, đây là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể gây tử vong. Các phản ứng khác với sữa không phải là kết quả của kháng thể dị ứng. Phản ứng với sữa chậm hơn phản ứng qua trung gian IgE, có thể tiến triển sau 48 giờ. Sữa là một trong những tác nhân phổ biến nhất gây ra phản ứng không phải IgE ở trẻ sơ sinh. Hầu hết dị ứng thực phẩm không phải do IgE, bao gồm cả sữa, không nguy hiểm đến tính mạng. Các phản ứng có thể bao gồm không dung nạp protein sữa.

Nếu bị dị ứng sữa, protein trong sữa sẽ khiến hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá. Hai loại protein phổ biến trong sữa bao gồm:

• Casein: là sản phẩm phụ của sữa khi sữa bị hỏng và chuyển sang dạng rắn hoặc cũng có thể tìm thấy trong phô mai và sữa chua. Casein chiếm khoảng 80% protein trong sữa và nó làm cho sữa có màu trắng.

• Váng sữa: là sản phẩm phụ của phần sữa lỏng khi đông lại. Nó chiếm 20% protein trong sữa.

Có thể bị dị ứng với một hoặc cả hai loại protein này.

Các triệu chứng xảy ra ngay lập tức hoặc sau một vài giờ sau khi uống sữa:

• Phát ban

Dị ứng sữa gây ra các triệu chứng như phát ban, trẻ khó thở, thở khò khè…

• Thở khò khè

• Có cảm giác nóng ran quanh môi hoặc ngứa

• Sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng

• Ho hoặc khó thở

• Nôn mửa

Một số triệu chứng của dị ứng sữa cần nhiều thời gian hơn để phát triển:

• Đi ngoài phân lỏng có thể có máu

• Chuột rút bụng

• Sổ mũi

• Chảy nước mắt

• Colic, ở trẻ sơ sinh

Sốc phản vệ:

Dị ứng sữa có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng đe dọa đến tính mạng là sốc phản vệ (Sữa là loại thực phẩm phổ biến thứ ba - sau đậu phộng và hạt cây - gây sốc phản vệ).

Sốc phản vệ là một trường hợp cấp cứu y tế và cần được điều trị bằng cách tiêm epinephrine (adrenaline) và đưa đến phòng cấp cứu. 

• Co thắt đường thở, bao gồm cổ họng sưng tấy gây khó thở

• Đỏ bừng mặt

• Ngứa

• Sốc, tụt huyết áp rõ rệt

• Kiểm tra da: Trong thử nghiệm này, da sẽ bị chích và tiếp xúc với một lượng nhỏ protein có trong sữa. Nếu bị dị ứng, có thể sẽ nổi nốt sần (tổ ong) tại vị trí thử nghiệm trên da.

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể đo lường phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với sữa bằng cách đo lượng kháng thể immunoglobulin E (IgE) trong máu.

1. Lựa chọn nguồn sữa

Một số nguồn protein gây dị ứng được tìm thấy trong các sản phẩm sữa như:

• Sữa nguyên chất, sữa ít béo, sữa gầy, bơ sữa

• Bơ

• Sữa chua

• Kem, gelato

• Phô mai

• Váng sữa

• Casein

• Kẹo: socola, caramel

• Bột protein

• Hương bơ nhân tạo

• Hương vị phô mai nhân tạo

2. Ở trẻ bị dị ứng sữa cần thay thế sữa

Cho trẻ bú sữa mẹ và uống sữa công thức ít gây dị ứng có thể giúp ngăn ngừa các phản ứng dị ứng. Cho trẻ sơ sinh bú sữa mẹ càng lâu càng tốt đặc biệt ở những trẻ sơ sinh có nguy cơ cao bị dị ứng sữa.

Cho trẻ bú sữa mẹ càng lâu càng tốt đặc biệt ở những trẻ có nguy cơ cao bị dị ứng sữa

Sữa công thức ít gây dị ứng được sản xuất bằng cách sử dụng các enzym để thủy phân protein sữa một phần hoặc toàn bộ, như casein hoặc váng sữa. Xử lý thêm có thể bao gồm nhiệt và lọc. Một số loại sữa công thức ít gây dị ứng không có nguồn gốc từ sữa mà thay vào đó có chứa axit amin. 

Protein sữa bò có thể truyền qua sữa mẹ gây ra các phản ứng dị ứng ở trẻ vì thế có thể cần loại trừ khỏi chế độ ăn uống của mẹ tất cả các sản phẩm có chứa sữa. Nếu con trẻ đang ăn kiêng không có sữa, bác sĩ hoặc các chuyên gia có thể giúp lên kế hoạch cho các bữa ăn cân bằng dinh dưỡng.